Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να παρουσιάσει με εύληπτο, σαφή και επιστημονικό τρόπο τα ευρήματα που προκύπτουν μέσα από τη συστηματική και διαχρονική καταγραφή των πιο σημαντικών δεικτών εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Σε δεύτερο επίπεδο, η έρευνα αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο για την αξιολόγηση των επιπτώσεων που έχουν συγκεκριμένες κοινωνικές πολιτικές ή η απουσία ολοκληρωμένης στρατηγικής, πολιτικών και προγραμμάτων αναφορικά με την επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής και ουσιαστικής βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων της οικείας Περιφέρειας. Παράλληλα, με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, καθώς και την περαιτέρω ανάλυση που περιλαμβάνει, η έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη στη χάραξη αποτελεσματικών πολιτικών, προγραμμάτων και δράσεων κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο στο Νότιο Αιγαίο.
Η βασική μεθοδολογία της μελέτης αφορά την αξιοποίηση επίσημων πηγών (ΟΟΣΑ, Eurostat, Ελληνική Στατιστική Αρχή, Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης, ΕΥΔ Ν. Αιγαίου κ.λπ.) για τη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων σε δευτερογενή και τριτογενή στοιχεία, τα οποία τηρεί το Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης Ν. Αιγαίου στις βάσεις δεδομένων (“Βάση οικονομικών και κοινωνικών στατιστικών στοιχείων σε επίπεδο περιφέρειας” και “Βάση στατιστικών στοιχείων για φορείς, δομές και δράσεις κοινωνικής ένταξης”) που έχει δημιουργήσει και τηρεί. Η μελέτη χρονικά εστιάζεται στο έτος 2022 καθώς είναι ετήσια ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί στοιχεία που έχουν καταγραφεί κατά κύριο λόγο την τελευταία πενταετία, για λόγους σύγκρισης και εκτίμησης μελλοντικών εξελίξεων. Όπου δεν υπάρχει διαθεσιμότητα στοιχείων για το 2022 γίνεται σχετική επισήμανση και ανάδειξη κατευθύνσεων σχετικής έρευνας.
Μέσα από την ανάλυση των ως άνω στοιχείων καταγράφονται και αναδεικνύονται οι ισχυρές κοινωνικοοικονομικές και χωρικές ανισορροπίες τις οποίες εμφανίζει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου παράλληλα με σημαντικούς θύλακες κοινωνικής αλληλεγγύης και ανάπτυξης. Τα εν λόγω χαρακτηριστικά συνδέονται συστηματικά με τη γεωγραφική και οικονομική διάρθρωση της Περιφέρειας. Επί τη βάσει των ευρημάτων της έρευνας διατυπώνεται πως ενώ ορισμένοι τομείς στην ΠΝΑ σημειώνουν μία σταθερή αναπτυξιακή δυναμική, σε συνδυασμό με την αυξητική τάση του πληθυσμού της, κάποιοι άλλοι αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις, όπως εκείνοι της ένταξης στην εργασίας και της πρόσβασης σε στέγη. Στο ίδιο πλαίσιο, παρότι κάποιοι δείκτες βαίνουν μειούμενοι, όπως ο αριθμός των δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, εντοπίζονται θύλακες υλικής και κοινωνικής αποστέρησης και μάλιστα με άνιση χωρική κατανομή.
Την ίδια στιγμή, μέσα από την ερευνητική του δραστηριότητα καθώς και τις δράσεις δημοσιότητας του έργου, το Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνική Ένταξης Νοτίου Αιγαίου έχει καταγράψει σημαντικές πρακτικές για την κοινωνική ένταξη, αλλά και ευρύτερα τον κοινωνικό τομέα στην Περιφέρεια, όπως είναι ανάμεσα σε άλλα τα Κέντρα Κοινότητας, οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, οι δράσεις για την ένταξη των Ρομά, την καταπολέμηση των εξαρτήσεων, την ψυχική υγεία κοκ.
Κατ’ επέκταση, η κύρια πρόκληση που καταγράφεται μέσα από την παρούσα έρευνα συνδέεται με τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό αντιμετώπισης των φαινομένων φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Όπως αναδεικνύεται από τα ευρήματα, είναι ιδιαίτερης σημασίας στοχευμένες ενισχύσεις προς ευάλωτα νοικοκυριά, σε συνδυασμό με επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων για τον περιορισμό της ενεργειακής φτώχειας, καθώς και της σπατάλης ενέργειας. Οι στοχευμένες δράσεις σχετίζονται σημαντικά με την ύπαρξη βιώσιμων δομών κοινωνικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο.
Παρακάτω ακολουθεί η Περιφερειακή Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης για το 2022.
